Ja domoor,
dat ‘mag tegenwoordig nog’
Mag dat tegenwoordig nog …? Het klinkt misschien luchtig, maar het ongemak dringt erdoorheen als een vettige kroket door een servet. Op elke werkvloer doet het tafereeltje zich voor. Er wordt een grap verteld, er worden verjaardagskussen uitgedeeld, een knuffel gegeven, of een compliment. Mag dat nog, klinkt het dan besmuikt. Vaak ook smalend of zelfs verontwaardigd. Dát ongemak zou je bijna gaan verwarren met het ongemak van de aanleiding: grensoverschrijdend gedrag.
Al sinds de eerste ‘hashtag metoo’ zijn sociale contacten bedekt door een klamme deken. Onder die lap stof wordt heel wat gepuft en gezucht. Hele volksstammen kijken verschrikt op, alsof ze water zien branden. Ze (veelal mannen, maar zeker ook vrouwen) betrekken het onderwerp op zichzelf en stellen hun particuliere standpunt centraal: Moet kunnen, stelt niks voor, aanstellerij, tere zieltjes. Achterliggende gedachte: Voor mij is er niks mis met hoe we al sinds jaar en dag met elkaar omgaan.
Aan het andere uiteinde van de discussie staan de aanjagers van #metoo. Zij zien eindelijk een kans te worden gehoord. Hun stem vindt weerklank. De boodschap: Wij worden gekwetst door gedrag dat al sinds jaar en dag normaal lijkt te zijn. Gedrag dat een grens overschrijdt. Het is bijvoorbeeld vrouwonvriendelijk (of manonvriendelijk?), het is beledigend, seksistisch, stereotyperend. Stop daarmee, zeggen ze, cancel it. De hoogste bomen, van Kevin Spacey tot Matthijs van Nieuwkerk, vingen veel wind.
Die daders voelen zich veelal slachtoffer. En dat snap ik. Want anders dan bij een bankoverval zijn de verhoudingen niet helder. Voor de dader, althans. Want voor het slachtoffer is bepaald gedrag misschien eerst verwarrend, maar al snel duidelijk kwetsend. Daarom is het zo goed dat die stem wordt gehoord. Moeten we elkaar daarom met handschoentjes aanpakken? Natuurlijk niet. Dat je een grens moet respecteren, betekent niet dat je haar niet mag opzoeken.
Waar de spanning zit, gebeuren de mooiste dingen. Daar leer je elkaar écht kennen. Het grensgebied is de plek waar humor ontstaat en liefde ontspringt. Zoek vooral de grens op, dat maakt het leven de moeite waard. Daarom is die verzuchting ‘mag dat nog wel’ zo stupide. Je weet heel goed wat mag, als je het maar met respect en gevoel doet. Kun je dat niet opbrengen, pas dan maar op. Als je wil uitdelen, moet je kunnen incasseren.
Daar staan we dan, in het oog van de storm. Hoe zal dit verder gaan? Wie denkt dat het wel zal overwaaien, is blind voor culturele en maatschappelijke ontwikkelingen. We gaan met z’n allen een nieuw ‘normaal’ vinden, ongetwijfeld. Dat is geen kwestie van man en vrouw, die elkaar in het midden vinden. Het is een kwestie van gelijkwaardigheid en empathie, die we altijd zullen moeten opbrengen.
In gelijkwaardigheid kunnen we de grenzen van gedrag definiëren. Dan durft de één een grap te maken, en de ander durft die grap te veroordelen. Er zit niks in de weg om dat te doen. De een kan de ‘baas’ zijn van de ander, maar de ander voelt zich daardoor niet geremd te reageren. Een beetje empathie helpt daarbij: in elkaars huid kruipen. Namens de ander voelen. Gebeurt dat vaak genoeg met die ene grap, dan hebben we een grens getrokken. Op naar de volgende
Je weet heel goed wat mag, als je het maar met respect en gevoel doet. Kun je dat niet opbrengen, pas dan maar op. Als je wil uitdelen, moet je kunnen incasseren.
- Michiel van den Broek
Ook interessant
Anoniem melden, leidt nooit tot de beste uitkomst
Lees meer
Macht & Grenzen bij de Baak
Lees meer